بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای ارقام منوژرم چغندرقند با استفاده از روش ammi

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و پایداری ارقام چغندرقند، چهار رقم منوژرم چغندرقند، شامل شیرین، زرقان، لاتیتیا و هیبرید 7112 در پنج منطقه مهم حوزه چغندرکاری کارخانه قند بیستون شامل کنگاور، صحنه، دینور، چم‎چمال و روانسر در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت سه سال (87-1385) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای صفات عملکردریشه، عیارقند و عملکردشکر معنی‎دار است. مدل ammiبا دو مؤلفه اصلی اول بیشترین درصد از اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط (9/99، 3/99 و 4/99 درصد به ترتیب برای صفات عملکردریشه، عیارقند و عملکردشکر) را تبیین نمود. بای‎پلات‎های حاصل از مؤلفه‎های اصلی اثر متقابل و میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که، لاتیتیا برترین ژنوتیپ بود، اما کمترین سازگاری عمومی را داشت و با منطقه صحنه سازگاری خصوصی نشان داد. رقم زرقان بیشترین سازگاری عمومی را با مناطق داشت اما مقادیر متوسطی برای صفات مورد مطالعه نشان داد. هیبرید 7112 نیز با کنگاور سازگاری خصوصی نشان داد. در بین مناطق از نظر صفات مورد مطالعه، صحنه مطلوب‎ترین منطقه بود و با چم‎چمال قرابت محیطی بالا داشت. باتوجه به میانگین صفات و دو مؤلفه اول اثر متقابل، دینور نامناسب‎ترین منطقه برای کشت ارقام مورد مطالعه بود. بنابراین صحنه و روانسر به عنوان مناطق مناسب کشت چغندرقند، توصیه می‎شوند و لاتیتیا، به‎عنوان ژنوتیپی مناسب در بین ارقام مورد بررسی برای این مناطق معرفی می‎گردد.